پیشنهاد موقعیت بهینه حفاری در کانسار مس پورفیری نارباغی شمالی ساوه براساس مدل-‏سازی داده‌های ژئوفیزیکی ‏

احمدی, رضا; رضاپور, محمدرضا

پیشنهاد موقعیت بهینه حفاری در کانسار مس پورفیری نارباغی شمالی ساوه براساس مدل-‏سازی داده‌های ژئوفیزیکی ‏

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ عضو هیئت علمی گروه مهندسی معدن، دانشکده مهندسی علوم زمین، دانشگاه صنعتی اراک

² دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی اراک

چکیده

در پژوهش حاضر مدل‎‌‎سازی داده‌های ژئوفیزیکی مغناطیس سنجی، قطبش القایی و مقاومت ویژه در کانسار مس پورفیری نارباغی شمالی ‏ساوه انجام شد. اطلاعات لیتولوژی و عیارسنجی مس مغزه‌های حاصل از حفاری 23 حلقه گمانه اکتشافی عمیق با متراژ کلی 2425 متر ‏بطور پراکنده در سطح محدوده نیز در دسترس می‌باشد. در گام نخست بر روی داده‌های مغناطیسی، پردازش‌های مورد نیاز به منظور ‏برجسته سازی بی‌هنجاری‌های عمقی، با استفاده از نرم‌افزار ‏Oasis montaj‏ اعمال شد. سپس مدل‌سازی وارون داده‌های هفت پروفیل ‏ژئوالکتریکی با استفاده از نرم‌افزار ‏Res2dinv‏ صورت گرفت و براساس تفسیر کیفی مقاطع ژئوفیزیکی بارپذیری، مقاومت ویژه و فاکتور ‏فلزی پروفیل‌ها، موقعیت بهینه حفاری بر روی هر پروفیل پیشنهاد گردید. در ادامه نقشه تغییرات عمقی ویژگی‌های ژئوالکتریکی منطقه ‏برای داده‌های وارون سازی شده چهار عمق 10، 25، 43 و 78 متری ترسیم و تفسیر شد. سپس برای تجسم تغییرات فضایی ویژگی‌های ‏الکتریکی منطقه و پیشنهاد مناسب‌ترین موقعیت عملیات حفاری، مدل شبه سه‌بعدی تغییرات مقاومت ویژه، بارپذیری و فاکتور فلزی ‏‏محدوده کانسار بعد از مدل‌سازی وارون، با استفاده از نرم‌افزار ‏Rockworks‏ ترسیم شد. ترسیم مقطع ماده‌ معدنی منطبق بر پروفیل‌های ‏ژئوفیزیکی با استفاده از داده‌های عیارسنجی گمانه ها نشان داد که حفاری برخی از گمانه های منطبق بر پروفیل‌ها و غیرمبتنی بر نتایج ‏عملیات ژئوفیزیکی، بدون هیچ‌گونه منطق، هدف و طراحی درستی صورت گرفته و فاقد ماده معدنی نیز می‌باشند. همچنین بررسی میزان ‏تطابق کیفی نتایج عملیات برداشت ژئوالکتریک با داده‌های عیارسنجی گمانه‌های حاوی ماده معدنی منطبق بر پروفیل‌های ژئوفیزیک، به ‏طورکلی تطابق کیفی متوسطی را بین این داده‌ها نشان داد.‏

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Proposing the optimum locations for drilling in Saveh North-Narbaghi ‎porphyry copper deposit on the basis of geophysical data modeling

نویسندگان [English]

Reza Ahmadi ¹
Mohammad Reza Rezapour ²

¹ Faculty member of Mining Engineering Department, Engineering of Earth Science College, Arak University of Technology

² MSc. of Mining Engineering, Arak University of Technology

چکیده [English]

In the present research, modeling of magnetic, resistivity (Rs) and induced polarization (IP) data ‎of Saveh North-Narbaghi deposit has been carried out. Also 23 deep boreholes with a total ‎depth of 2425m have been drilled scattered at the studied area. In the first step, processing ‎sequences were applied for magnetic data to highlight the deep anomalies using the Oasis ‎montaj. Afterward, inverse modeling of the geoelectric profiles were done using Res2dinv and ‎the optimum location of drilling was proposed on the basis of qualitative interpretation of ‎geophysical real sections containing chargeability, resistivity and metal factor (MF). In the ‎following the depth variations map of geoelectric properties was plotted and interpreted for ‎inverted data in four depths of 10, 25, 43 and 78 meters. Afterward, to imagine the spatial ‎variations of the electrical properties of the region and proposing the most appropriate location ‎for drilling operation, the quasi three-dimensional solid model of Rs, IP and MF variations of the ‎deposit after the smoothness inversion was mapped using Rockworks. Plotting ore deposit cross-‎section along the geophysical profiles using the assay data from the boreholes, revealed that ‎drilling of some boreholes located on the profiles and independent of the results of geophysical ‎operation, has been carried out without any right logic, purpose and design with no ore body. ‎Also the qualitative accordance of the results of geoelectrical operations with the assay data ‎from boreholes having ore body, located on the geophysical profiles, showed in general a ‎moderate qualitative accordance between these data.‎

کلیدواژه‌ها [English]

Saveh North-Narbaghi copper deposit
Magnetic survey
Resistivity (Rs)
Induced polarization (IP)
Geophysical ‎modeling

مراجع

احمدی، ر.، اسدی، ا.، جلالی، م.، 1386. ارزیابی و تجزیه و تحلیل کارآیی اکتشافات ژئوفیزیکی انجام شده در کانسار مس علیآباد یزد، بیست و ششمین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران.

احمدی، ر.، کریمی، ا.، افضلی، ن.، 1394. اعتبارسنجی اکتشافات ژئوفیزیکی انجام شده در کانسار مس دره زرشک یزد با استفاده از دادههای عیارسنجی عملیات حفاری، نوزدهمین همایش انجمن زمینشناسی ایران و نهمین همایش ملی زمینشناسی دانشگاه پیام نور، تهران.

افضلی، ن.، 1395. مدلسازی کانسارهای سرب و روی رباط و حسین آباد خمین با استفاده از تلفیق داده های اکتشافی ژئوفیزیکی، لیتولوژی و عیارسنجی، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه مهندسی‌ معدن دانشگاه‌ صنعتی اراک.

پیچاب کانسار، مهندسین مشاور، 1394. گزارش پایانی عملیات اکتشافی در محدوده کانسار مس نارباغی شمالی، 356 ص.

عادلپور، م.، رساء، ا.، مسعودی، ف.، حسینی، م.، 1395. تعیین مناطق کانیسازی با استفاده از پردازش دادههای قطبش القایی و مقاومت ویژه الکتریکی در کانسار مس گرماب (خراسان جنوبی)، مجله زمینشناسی اقتصادی، جلد 8، شماره 1، 146-129.

کریم پور، م.ح.، سعادت، س.، 1396. زمین شناسی اقتصادی کاربردی، دانشگاه فردوسی مشهد، انتشارات ارسلان، 536 ص.

کلاگری، ع.ا.، 1389. اصول اکتشافات ژئوفیزیکی، ناشر: مولف، تبریز، 485 ص.

نوروزی، غ.ح.، غلامی، س.، 1384. تحلیل و مدلسازی دادههای ژئوفیزیکی (IP, Rs, M) در محل اندیس معدنی مس سوناجیل، نشریه دانشکده فنی، شماره 2، جلد 39، 265-253.

یعقوبیتبار، ب.، عرب امیری، ع.ر.، کامکارروحانی، ا.، ابراهیمی، س.، 1392. اکتشاف کانسار مس در منطقه ابراهیم آباد میامی با استفاده از روشهای مقاومت ویژه و پلاریزاسیون القایی، مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی مهندسی اکتشاف منابع زیرزمینی، دانشگاه شاهرود.

Alilou, S.K., Norouzi, G.H., Doulati, F., Abedi, M., 2014. Application of magnetometery, electrical resistivity and induced polarization for exploration of polymetal deposits, a case study: Halab Dandi, Zanjan, Iran, 2^nd international Conference on Advances in Engineering Sciences and Applied Mathematics (ICAEAM), May 4-5, Istanbul (Turkey).

Bery, A.A., Saad, R., Mohamad, E.T., Jinmin, M., Azwin, I.N., Tan, N.M., Nordiana, M.M., 2012. Electrical resistivity and induced polarization data correlation with conductivity for iron ore exploration, Electronic Journal of Geotechnical Engineering, 17: 3323-3337.

Claerbout, J.F., 1985. Fundamentals of geophysical data processing with applications to petroleum prospecting, Blackwell Scientific Publications, 284 p.

Gupta, V.K., Ramani, N., 1980. Some aspects of regional-residual separation of gravity anomalies in a Precambrian, Geophysics, 45: 1412-1426.

Holliday, J.R., Cooke, D.R., 2007. Advances in geological models and exploration methods for copper ± gold porphyry deposits, ore deposits and exploration tecknology, paper 53, Fifth Decennial International Conference on Mineral Exploration, edited by B. Milkereit, 791-809.

Http://www.rockware.com/Rockworks16

Https://wiki.seg.org/wiki/Dictionary:Metal_factor_(MF)

Keary, Ph., Brooks, M., Hill, I., 2002. An introduction to geophysical exploration, Third edition, Blackwell Science, 281 p.

Kellogg, O.D., 2010. Foundations of potential theory, Dover Publications, 400 p.

Loke, M.H., 1999. Electrical imaging surveys for environmental and engineering studies: Practical Guide to 2-D and 3-D Surveys, 66 p.

Loke, M.H., 2000. Topographic modelling in resistivity imaging inversion, 62nd EAGE Conference & Technical Exhibition Extended Abstracts, D-2.

Loke, M.H., Barker, R.D., 1996. Rapid least-squares inversion of apparent resistivity pseudo-sections by a Quasi- Newton method, Geophysical Prospecting, 44: 131–152.

Loke, M.H., Lane, J., 2002. The use of constraints in 2D and 3D resistivity modeling, The 8^th EEGS-ES Meeting, Portugal.

Milsom, J., 2003. Field Geophysics, Third edition, John Wiley & Sons Ltd, 249 p.

Reynolds, J.M., 2011. An introduction to applied and environmental geophysics, Second edition, Reynolds Geo-Sciences, 710 p.

Saad, R., Mohamad, S., Adli, I., 2012, 2-D resistivity and induced polarization (IP) methods for iron ore exploration, Electronic Journal of Geotechnical Engineering, 17: 2973-2979.

Zeng, H., Xu, D., Tan, T., 2007. A model study for estimating optimum upward-continuation height for gravity separation with application to a Bouguer gravity anomaly over a mineral deposit, Jilin province, northeast China, Journal of Geophysics, 72: 145-150.