اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر زمین‌لغزش و تهیه نقشه خطر آن با استفاده از مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: حوضه کشوری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، زمین شناسی مهندسی، دانشگاه فردوسی مشهد،

2 استاد گروه زمین شناسی مهندسی دانشگاه فردوسی

3 دانشگاه فردوسی مشهد

4 دانشجوی دکتری، زمین‌شناسی اقتصادی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران

چکیده

شناسایی عوامل مؤثر در وقوع زمین‌لغزش در یک حوضه و پهنه‌بندی خطر آن یکی از ابزارهای اساسی جهت مدیریت و اجتناب از خطر می‌باشد. حوضه آبریز کشوری با مساحت ٣45 کیلومتر‌مربع در٢٠ کیلومتری جنوب شرق خرم‌آباد جزء زاگرس چین‌خورده است و با توجه به نوع سازند‌های زمین‌شناسی، وضعیت توپوگرافی، لرزه‌خیزی و اقلیم، از پتانسیل لغزشی بالایی برخوردار می‌باشد. به منظور بررسی پایداری دامنه‌ها در این حوضه ابتدا لغزش‌های حوضه شناسایی و ثبت گردیدند. با قطع نقشه‌های عوامل مؤثر بر لغزش با نقشه پراکنش زمین‌لغزش‌ها، تأثیر هر یک از عوامل شیب، جهت شیب، ارتفاع، زمین‌شناسی، بارش، کاربری اراضی، فاصله از گسل و آبراهه به ناپایداری شیب‌ها در محیط نرم‌افزار ArcGIS با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برآورد گردید. بر اساس نتایج پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش با روش تحلیل سلسله مراتبی به ترتیب 9/5، 2/38، 1/38، 79/15 و 01/2 درصد از مساحت منطقه در کلاس‌های خطر خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Prioritization of landslide effective factors and its hazard mapping using AHP model (A case study: Keshvari watershed)

نویسندگان [English]

  • Salman Soori 1
  • Gholamreza Lashkaripour 2
  • Mohammad Ghafoori 3
  • Taher Farhadi 4
1 MSc student, Engineering Geology, Ferdowsi University of Mashhad, soorisalman@yahoo.com
2 . Professor, Engineering Geology, Ferdowsi University of Mashhad
3 Professor, Engineering Geology, Ferdowsi University of Mashhad
4 PhD student, Economic Geology, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran
چکیده [English]

Identify the effective variables on landslides occurrence in the basin and zoning its hazard is one of fundamental methods for management and avoiding the risk. Keshvari watershed with an area about 345  km2 is located in the 20 kilometers far from the south east of Khorram Abad city in Lorestan province. According to the tectonic and old basins division of Iran, this basin is part of folded Zagros and based on geological formations, topography, siesmology and climate, this basin is prone to landslide occurrence. In order to check the stability of slopes in this basin, in the first step landslide prone areas were identified. By merging the effective factors including slope, aspect, altitude, geology, earthquake, rainfall, landuse and distance from the fault and drainages on landslide with the landslide distribution map, impact of each of these factors assessed in ArcGIS software and then these factors were prioritized using AHP model. According the results of using the AHP in landslide risk zonation, 5.9, 38.2, 38.1, 15.79 and 2.01 percent of the area are located in very low, low, medium, high and very high risk classes respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Landslide
  • zonation
  • Keshvari watershed
  • Analytical Hierarchy Process

مراجع

احمدی، ح.، محمدخان، ش.، فیض‌نیا، س.، قدوسی،  ج.، 1384. ساخت مدل منطقه‌ای خطر حرکت‌های توده‌ای با استفاده از ویژگی‌های کیفی و سلسله مراتبی سیستم‌ها(AHP) ، مطالعه موردی حوضه آبخیز طالقان. مجله منابع طبیعی ایران، 85(1):14-3.
امیراحمدی، ا.، کامرانی دلیر ح.، صادقی م.، 1389. پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)(مطالعه موردی: حوضه آبخیز چلاو آمل). نشریه جغرافیا، 8(27): 203-181.
بهنیافر، ا.، منصوری دانشور، م.، کهربائیان، پ.، 1389. کاربرد مدل AHP و منطق فازی در منطقه‌بندی خطرات زمین لغزش (مطالعه موردی: حوضه آبریز فریزی). جغرافیای طبیعی، 3(9): 100-89.
رنجبر، م.، روغنی، پ.، 1388. پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در شهرستان اردل با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP). فصل‌نامه جغرافیای چشم‌انداز زاگرس، 1(2): 30-21.
زمانی، ص.، 1390. تهیه نقشه پهنه‌بندی مخاطرات زمین با تأکید بر زمین‌لغزش در حوضه یدک طویل (شرق قوچان). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، 126 ص.
قدسی‌پور، س.ح.، 1387. فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP). انتشارات دانشگاه امیر کبیر، 220ص.
کلارستاقی، ع.، 1381. بررسی نقش عوامل مؤثر بر وقوع زمین لغزش‌ها. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 141ص.
محمدی، م.، مرادی، ح.، فیض‌نیا، س.، پورقاسمی، ح.، 1388. اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر زمین‌لغزش و تهیه نقشه خطر آن با استفاده از مدل‌های ارزش اطلاعات و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: بخشی از حوزه آبخیز هراز). علوم زمین، 19(74): 32-27.
Ayalew, L., Yamagishi, H., Marui, H., Kanno, T., 2005. Landslide in Sado Island of Japan part II. GIS-based susceptibility mapping with comparisons of results from to methods and verifications. Engineeing Geology, 81: 432-445.
Ercanoglu, M., Kasmer, O., Temiz, N., 2008. Adaptation and comparison of expert opinion to analytical hierarchy process for landslide susceptibility mapping. Bull. Eng. Geol. Envir., 67: 565-578.
Gharahi, H., Bohlooli, B., Sayyar, A., Shariat jafari, M., 2011. Landslide Susceptibility Mapping in the Reservoir of Alborz Dam Using Analytical Hierarchy Process and Bivariate Statistics. Geosciences Scientific Quarterly Journal, 81: 93-100.
Komac, M., 2006. A landslide susceptibility model using the analytical hierarchy process method and multivariate statistics in Perialpine Slovenia. Geomorphology, 74: 17–28.
Lan, H.X., Zhou, C.H., Wang, L.J., Zhang, H.J., Li, R.H. (2004) Landslide watershed. Yunnan, China, Engineering Geology, 76: 101-128.
Mezughi, T.H., Akhir, J.M., Rafek, A.G., Abdullah, I., 2012. Analytical Hierarchy Process Method for Mapping Landslide Susceptibility to an Area along the E-W Highway (Gerik-Jeli), Malaysia. Asian Journal of Earth Sciences, 5: 13-24.
Mohammady, M., Morady, H.R., Feiznia, S.,  Pourghasemi, H.R., 2010. Prioritization of Landslide Effective Factors and it´s Hazard Mapping using Information Value and AHP Models(Case Study: A Part of Haraz Watershed). Geosciences Scientific Quarterly Journal , 74: 27.
Ownegh,  M., 2002. Landslide hazard, and risk assessment in the southern Sunbirds of Newcastle. Sabbatical research report No. 2, University of Newcastle, Australia, 85 pp.
Pourghasemi, H.R., Pradhan, B., Gokceoglu, C., 2012. Application of fuzzy logic and analytical hierarchy process (AHP) to landslide susceptibility mapping at Haraz watershed, Iran. Natural Hazards, DOI: 10.1007/s11069-012-0217-2.
Yalcin, A., 2008, GIS-based landslide susceptibility mapping using analytical hierarchy process and bivariate statistics in Ardesen (Turkey). Comparisons of results and confirmations, Catena, 72: 1-12.
Yalcin, A., Reis, S., Aydinoglu, A.C., Yomralioglu T., 2011. A GIS-based comparative study of frequency ratio, analytical hierarchy process, bivariate statistics and logistics regression methods for landslide susceptibility mapping in Trabzon. NE Turkey, Catena, 85: 274-287.
 
نشریه انجمن زمین شناسی مهندسی ایران
دوره 6، شماره 1 و 2
شهریور 1392
صفحه 1-12

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 اسفند 1390
  • تاریخ بازنگری: 29 اسفند 1391
  • تاریخ پذیرش: 07 مرداد 1392

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار