پتانسیل توسعه کارست و مدل مفهومی کارست ساختگاه سد ابیورد با استفاده از مطالعات زمین شناسی ساختاری و ژئوتکنیک و روش سلسله مراتبی AHP

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدیر گروه پژوهشی تحقیقات آب های زیرزمینی و ژئوترمال (متآب)، پژوهشکده آب و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد

2 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی، مشهد ،ایران

چکیده

امروزه بسیاری از سدها در مناطق کارستی احداث می‌شوند، و معمولاً به دلیل هیدروژئولوژی پیچیده مناطق کارست، آب‌بندی این سدها سخت‌تر، طولانی‌تر و گرانتر از سدهای دیگر بوده و احتمال فرار آب از آنها بیشتر است. از این رو، بررسی نقش توسعه کارست در محل احداث سدها ضروری است. سد ابیورد از نوع خاکی با هسته رسی در نزدیکی روستای ایلانجق، به ارتفاع 51 متر و حجم دریاچه 43 میلیون مترمکعب احداث شده است. با توجه به ظهور چشمه ها در سازند آهکی کلات پایین دست سد ابیورد، پس از آبگیری موقت آن، امکان توسعه کارست بر اثر خروج آب، مهمترین مشکل سد به شمار می رود. در این مقاله با انجام مطالعات زمین شناسی، زمین شناسی ساختاری، نفوذپذیری ژئوتکنیکی و روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، پتانسیل توسعه کارست در محدوده و تکیه‌گاه های ساختگاه سد ابیورد، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج، نشان می دهد که حدود 4/2 درصد از مساحت 680 کیلومتر مربعی محدوده سد ابیورد، دارای پتانسیل بالایی در توسعه کارست می باشد و نشت و فرار آب از سازند کلات در جناح راست و زیر سد ابیورد وجود دارد، اما هنوز کارست توسعه نیافته است. با توجه به مدل ساختاری– مفهومی تهیه شده از موقعیت سد ابیورد و محل قرارگیری مخزن سد نسبت به شیب لایه بندی سازند کلات، که همسو با یال جنوبی ناودیس ابیورد می باشد، امکان توسعه کارست در ساختگاه سد وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Karst development potential and karst conceptual model of Abivard dam site using structural geology and geotechnical studies and Analytical Hierarchy Process (AHP) method

نویسندگان [English]

  • Hossein Mohammadzadeh 1
  • Vahid Naseri Hesar 2
  • Behnam Rahimi 2
1 Head of Groundwater and Geothermal Research Center (GRC), Water and Environment Research Institute, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2 Department of Geology, Faculty of Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Nowdays, many dams are building in karstic areas, and usually due to the complex hydrogeology of karst areas, the sealing of these dams are more difficult, longer and expensive than other dams, and the possibility of water leakage from them is higher. Therefore, it is necessary to investigate the role of karst development in the dams’ sites. The Abivard dam is an earthen type with a clay core, with a height of 51 m and a lake volume of 43 MCM, near Ilanjogh village. The emergence of downstream springs in calcareousness Kalat formation, after temporary dewatering of Abivard dam, the development of karst due to the outflow of water is considered as the most important problem of the dam. In this article, the development of karst in the area and dam site were investigated by carrying out the geological, structural geology, geotechnical permeability and analysis hierarchy process (AHP) studies. The results show that about 2.4 % of the the Abivard dam area (680 km2) has a high potential of karst development and there is water leakage and water escape from the Kalat formation on the right hand side and in under the dam, but still karst is not well developed. According to the prepared structural-conceptual model for the dam and the location of the dam reservoir relative to the Kalat formation layering slope, which is parallel to the sothern limb of Abivard syncline, there is a possibility of karst development in the dam site.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Karst dams
  • Abivard dam
  • structural geology
  • geotechnics
  • AHP

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 12 دی 1401
  • تاریخ بازنگری: 31 تیر 1402
  • تاریخ پذیرش: 20 مرداد 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار